امنیت غذایی و عوامل مؤثر بر آن در راستای توسعه پایدار

چکیده در فصول مختلف قانون اساسی ضرورت تامین نیازهای اساسی و رفع فقر و برطرف ساختن هر نوع نارسایی، موانع و محرومیت در زمینه تغذیه و رفاه فردی و اجتماعی در جامعه مورد تاکید قرار گرفته است، بطوریکه همواره در اسناد بالادستی و برنامه¬های توسعه، دارای جایگاه مشخصی بوده است. با این وجود بررسی‌ها مبین تراز منفی بخش کشاورزی در گذشته بویژه در سال¬های بین ۱۳۸۲ تا ۱۳۹۰ بوده است که دلیل اصلی آن افزایش درآمدهای ارزی و افزایش واردات محصولات کشاورزی برای جبران کمبودها بوده است. امروزه محصولات حاوی پروتئین به ویژه محصولات دامی، سهم کمی در سبد غذایی خانوار ایرانی دارا می‌باشد. نتایج بررسی مصرف مواد غذایی نشان می‌دهد که تولید و عرضه محصولات کشاورزی خانواده غلات بویژه گندم بیشترین سهم را داشته به¬طوری¬که ۶۰ درصد عرضه سرانه انرژی از غلات است و در مقابل محصولات کیفی و با ارزش کمتر مورد استفاده قرار گرفته¬اند. مصرف غلات و شکر بیش از حد سرانه مطلوب و عرضه کالاهایی مثل گوشت قرمز، ماهی و شیر که از منابع غنی پروتئینی، کلسیم و ویتأمین B۲ هستند در حد بحرانی می‌باشد و با متوسط سرانه کشورهای توسعه یافته فاصله زیادی دارد. در ایران انرژی مورد نیاز عمدتاً از طریق مصرف غلات، ‌چربی‌ها، روغن‌ها و فرآورده‌های گیاهی تامین می‌گردد، درنتیجه به سرمایه‌گذاری در زمینه مصرف بهینه پروتئین حیوانی¬ کمتر توجه شده است. اولین و مهم¬ترین شرط برقراری امنیت غذایی، تولید و عرضه به¬موقع و کافی و سالم مواد غذایی می‌باشد. بدین جهت سیاست‌های بخش کشاورزی، نقش مهمی در تامین امنیت غذایی جامعه دارند. کلید واژه¬ها: امنیت غذایی، توسعه پایدار، محیط زیست، فرسایش منابع